AÖF - Açıköğretim - Ders Notları - Çıkmış Sorular

Tam Versiyon: Türk Dili (1. Ünite) Dil Nedir?
Şu anda arşiv modunu görüntülemektesiniz. Tam versiyonu görüntülemek için buraya tıklayınız.
Dil nedir?
-Diller siyasel güçler tarafından ulus ve kimlik insasında ülkelerin kimliklerin yeniden biçilendirilmesinde kullandığı en önemli araçtır.
*Ölçünlü, ölçün Fransıca "Standart" sözcüğünün öz Türkçe karşılığıdır.

Dil bilimcileri;
-Anlamaya ve açıklamaya odaklı olduklarından berimleyici dil bilgisini,
Dili öğretenlerse;
Öğretim için dilin farklı düzeydeki işleyişiyle ilgili kuralları ön plana çıkarmak zorunda olduklarından kuralcı dil bilgisini tercih ederler.

Bilimsel bakımdan dilin özellikleri
- Dil bir sistemdir
- Dilin temeli sestir, doğal olarak sözlü anlatım aracıdır.
- Dilde nedensizlik ilkesi esastır
- İlkel dil, gelişmiş dil ayrımı yoktur.
- Dilin üretim yetkisi sınırsızdır.
- Her dil ait olduğu toplumun ihtiyaclarına cevap verecek yeterliliktedir.
- Dil toplumsal katmanlara göre değişir.
- Dil öğrenilen değil, edinilen kuşaktan kuşağa aktarılan sistemdir.
- Dil toplumsal, ulusal kurumdur.
- Dil insanı konu alan her bilim dalıyla yakından ilgilidir.
- Dil hem araç hem malzemedir.
- Diller arasında benzerlik ve ortaklık olabilir

-Kopyalama: Başka dildeki sözcüklerin başka bir dile dahil edilmesi.
*Dünyanın en eski dilinin Frigce olduğu savunulmuştur.
*Bilinen en eski yazılı belge Irak'da (Kış tableti)

Tekköken kuramı: Dillerin tek ana dilden geliştiğini  ileri süren
Çokköken kuramı: Dillerin farklı dillerden yada kaynaklardan geldiği
Telegrafik konuşma: İki kelime

--Dil türleri--
Ana dil: insanın bebeklik döneminden itibaren birlikte olduğu kişilerden öğrendiği dil
Diyolekt(Lehçe): ortak bir dilden gelişen benzer diller
Ev dili ve  ölçünlü dil: Siyasal coğrafyadaki değişkelerin üzerinde ortak anlaşma racı olarak kullanılır.

Ölçünlü dilin oluşma aşamaları
-Seçim
-Kodlama
-Yerleştirme
-Seçkinleştirme

Yazı dili ve sözlü dil: Edeb dil
Argo ve jorgan: Belirli yerel, toplumsal ve mesleki gruplara özgü düşük statülü bir dil
İzole dil: Herhangi bir dil ailesi içinde yer almayan dil.

--Kutsal diller--
-Yahudilik için > İbranice
Hinduizm > Senskrit
Budizm > Prokrit
İslamiyet >Arapça

--Siyasal etnik bakımdan dil türleri--

Devlet dili: Devlet yönetiminde kamu alanında yasal ve zorunlu olarak kullanılması gereken dil
Resmi dil: Bir ülkenin tamamında veya bir bölgesinde yönetim dili olarak kullanılan dil

*Avrupa birliğinin > 23 Resmi ve çalışma dili vardır.

Ulusal dil: Bir ülkenin nufusunun cogu tarafından konuşulan dil
Bölgesel ve bölgesel olmayan diller: Bölgesel dil: Bir ülkede genellikle belirli bir bölgede farklı gruplar tarafından kullanılan dil
Bölgesel olmayan dile örnek > Yidişçe

Yerli azınlık dili aynı siyasi ve ulusal çevrede genellikle belli bir bölgede tarihin en eski dönemlerinden beri farklı dil kullanılan topluluk dili;
*Rumeli türkçesi
*Kırım türkçesi
*Gogcuzsa yerli azınlık dilidir.

Göçmen azınlık dili: Farklı coğrafyalara göç edenlerin konuştuğu dil.
*Avrupa gçömen ttürk azınlıkların konuştuğu Türkçe'nin hiçbir resmi statüsü yoktur.

Uluslararası dil(Küresel, ortak): Ticaret, bilim, diplomasi, eğitim vb. amaçlarla farklı ülkelerdeki dillerin konusurları tarafından ortak anlaşma aracı olan dildir > İngilizce

Çalışma dili: Uluslararası bir kurum veya kuruluşta faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan dil
Yapay diller: İletişim engellerini ortadan kaldırmak amacıyla kurulan ortak dil

--Dillerin sınıflandırılması--

Sınıflandırma ölçütleri, dillerin tarihsel gelişimlerine ve diller arasındaki ilişkilere dayalıdır..

--Kullanılan Yöntemler--
Köken sınıflandırılması (Genetik sınıflandırma): Çeşitli dillerin ortak bir ana dilden türediği esasına dayanır.

Yapı bakımından sınıflandırma: Dil türlerini ayırmak üzere bilimsel veya söz dizimsel simgeler kullanılır.

Köken bakımından dünya dilleri;
Afraasyo (Hami semi) Dilleri (Kuzey afrika, günay batı asya)
Afraasya dilleri,
-Sami dilleri
-Çad dilleri
-Berber dilleri
-Kuşi dilleri
-Orna dillerinden oluşur

*Sami dillerinin en önemlisi Arapçadır.
*Bu dil ailesinin en önemlilerinden biri de Yunan dili İbranice'dir.

Altay Dilleri: Moğol dilleri ve Monçu Tunguz dillerinden oluşur.
*Bağımsız Diller, Arnavutça, Yunanca, Ermenice
*Dillerden en fazla konuşur sayısı: Hint Avrupa dilleri
*En çok anadil konusuruna sahip dil "Çince"
Yapı bakımından dünya dilleri: Bitişken (Eklemeli), Bükümlü (çekimli), yalınlayan diller.

-Bitişken (Eklemeli) diller: Gövdelerin sonuna yeni sözcükler yapan ekler.
*Türkçe yalnızca sondan eklemeli bir dildir.

Avrupa'da konuşulan Ural-Altay dilleri
-Türkçe, -Goguzca
-Fince, - Tatar türkçesi

Kıpçak türkçesi: Kazakça karakolpoça, Nogay'ın bağlı bulunduğu dil.
Uygu türkçesi: Özbekçe, salırca
Sibirya türkçesi, tuvaco, tofaca, yenisey