Forum Gündemi:

Editör
#1
GENEL  İŞLETME


Ünite 1: İşletmeler ve Özellikleri
 

İşletme Kavramı
İşletmeler zaman içerisinde her dönemde yeni beceriler kazanarak değişmiş ve gelişmiş, bu dönüşümle birlikte insanların tüketim ve yaşam şekillerine doğrudan etki ederek onların da değişimine sebep olmuştur. İnsanların hayatları değiştikçe de talep ettikleri ürün ve hizmetler çeşitlenerek artış göstermiştir.
İnsanların satın aldıkları her ürün ve hizmet onların bir sorununu çözecek, ihtiyacını giderecek ya da isteğini tatmin edecektir. Sözü edilen ihtiyaçlar ve istekler sonsuz, bunları karşılamak için işletmelerin kullandığı kaynaklar ya da üretim faktörleri (doğal kaynaklar, emek, sermaye, girişimci) ise sınırlıdır. Bu durum ile ilgili çalışmalar sonucu işletme bilimi ortaya çıkmıştır ve işletme bilimi, kıt kaynaklara sahip işletmelerle sınırsız isteğe sahip tüketicilerin sorunlarını çözmek için uğraş vermektedir. Zira işletmelerin üretim faktörleri ile insan ihtiyaçları arasında sürekli bir ilişki bulunmaktadır. İşletmelerin ürettiği her ürün ve hizmet mutlaka bir ihtiyacı giderir, bir isteği karşılar, bir sorunu çözer. Fayda, mal ve hizmetlerin insanların ihtiyaçlarını giderme özelliğine denir. Bu kavram işletmelerin faaliyetleriyle insanların ihtiyaçlarından doğmuştur. İşletmeler fayda yaratırlar, tüketiciler ise ürün ya da hizmetin kendisine değil, sağladığı faydaya ödeme yaparlar. Dört farklı fayda bulunmaktadır. Bunlar:
1.      Şekil değişikliği ile fayda: Hammadde ve girdiler sonucu faydalı bir ürün ya da hizmet üretilmesi
2.      Zaman        faydası:        Depolanan        ürünlerin üretilmedikleri zaman piyasaya çıkarılması
3.      Yer faydası: Üretimin olmadığı yerde daha önceden üretilmiş bir ürünün piyasaya sunulması
4.      Mülkiyet faydası: Üretilen ürünlerin sahipliğinin değişmesi
İnsanların davranışlarının temelinde ihtiyaçlar bulunmaktadır. İhtiyaçlar işletmeler için iki açıdan önemlidir. İlki; işletmelerin tüketicilerin ihtiyaç  duydukları ürün ve hizmetleri üretmeleridir. İhtiyaçların işletmeleri ilgilendiren ikinci yanı ise, insan kaynaklarının en verimli şekilde çalışmaları ve ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Genel olarak insanın fizyolojik ve psikolojik yapısına uygun olarak ortaya çıkan ihtiyaçlar, karşılandıklarında zevk ve haz, karşılanmadığında acı ve sıkıntı yarattıkları için işletmeler farklı araştırmalara konu olan ihtiyaç kavramı üzerinde önemle durmuşlardır.
Değişik çalışmalar içerisinde en bilinen ve en yaygın olarak kullanılanı Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nde yer alan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma bir piramit şeklindedir ve bir üstteki ihtiyaca geçilmeden önce bir alttaki ihtiyaç giderilmek zorundadır. En alttan başlayarak en üste kadar olan sıralama şu şekildedir:
·        Fizyolojik ihtiyaçlar: yemek, içmek, uyumak, vs.
·        Güvenlik ihtiyacı: mal ve can güvenliği, bağımsız ve özgür yaşam, vs.
·        Ait olma ve sevgi ihtiyacı: aile, arkadaşlar, dostluk grupları tarafından sevilme, kabul görme, vs.
·        Saygı ihtiyacı: takdir edilme, itibar, vs.
·        Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: farklılık, yaratıcılık, vs.
İnsan ihtiyaçlarının bir sınırı yoktur. İşletmeler ne kadar çok ve değişik ürün üretirse üretsin tüm ihtiyaçların karşılandığına dair bir geri bildirim sağlamayacaklardır. İnsanlar her zaman daha iyisini, daha yenisini isteyecekler ve işletmeler de bu talebi karşılamaya çalışacaklardır. En iyi ve en yeni ürünlerin talep edilmesi işletmeleri yaratıcılığa, yeniliğe ve inovasyona yönlendirecektir. İnovasyon, piyasaya çıkabilen ticari hale gelen yeniliğe denir.
Üretim faktörleri, insan ihtiyaçlarını gidermek, sorunlarını çözmek için piyasaya sunulacak ürün ve hizmetlerin üretiminde kullanılan miktar ve çeşit yönünden sınırlı olan girdi ya da kaynaklardır. Dört temel çeşidi vardır:
·        Doğal kaynaklar; üretim faktörü kapsamında hiç işlenmeden doğrudan tüketilen ürünler yanında, işlemden geçen ya da herhangi bir ürünün üretimi için kaynak olarak kullanılan girdiler de vardır.
·        Emek; işletmede çalışan tüm insanlardır. İşletme hem insanlar için vardır hem de üretimde insan emeğini girdi olarak kullanır.
·        Sermaye; bir işletmenin sahip olduğu, ekonomik değeri olan maddi (üretim araçları) ve maddi olmayan (patent, lisans, marka) varlıklardır.
·        Girişimcilik; kendisi dışındaki üretim faktörlerini doğal kaynaklar, emek ve sermayeyi bir araya getirerek mal ve hizmet üretmektir.
İşletmenin Tanımı olarak, üretim faktörlerini ne şekilde katma değere dönüştürüleceğinin planlandığı bir modeldir. “İhtiyaçları giderebilecek fayda üretebiliyor muyuz?, Bu faydayı üretecek kaynak var mı?, Fayda üretirken hangi süreçlerden geçiyoruz?, Sonuçta kar elde edebiliyor muyuz?” sorularına cevap verebilen bir model, sağlam bir iş modelini oluşturur.
 
İşletmelerin Amaçları ve İşlevleri
İşletmeler çeşitli nedenlerden (yönetim yapısı, kuruluş nedeni, ekonomik koşullar, çağdaşlık tercihi) dolayı değişik amaçlar edinebilirler. İşletmelerin amaçları onların


İŞL107U-GENEL  İŞLETME
Ünite 1: İşletmeler ve Özellikleri

Çağdaş anlamdaki işletmelerin amaçları 4’e ayrılır:
1.    Kar: İşletmenin dönemsel olarak sonucunu ölçmek, işletmeyi denetlemek, çalışanları motive etmek ve büyüyerek yaşamını devam ettirmekte kullanılan bir araçtır.
2.    Ekonomik sürdürülebilirlik: İşletmeler için tüm paydaşların hakları korunarak, çıkarları dengelenerek, uzun dönemde kârlarının sürekliliği, değer artışı, büyüme ve gelişmenin sürekliliğine kavuşmak anlamına gelir.
3.    Sosyal sürdürülebilirlik: Amacı, işletmenin içinde ve dışında var olan, işletmeyle ilgili sosyal unsurların ihtiyaçlarının ve sorunlarının giderilmesine yönelik amaçları içermektedir.
4.    
İşletme işlevleri (fonksiyonları) demek, işletmenin gruplandırılmış faaliyetleri demektir. İşletmenin birbiriyle ilişkili, yakın ve benzer faaliyetleri gruplandırılır ve çok sayıda faaliyeti az sayıda gruplarda sınıflandırılarak şu şekilde sıralanabilir:

a.Çevresel sürdürülebilirlik: Gelecek nesilleri de düşünerek onlara da yeterli doğal kaynak mirası bırakma düşüncesidir.

b.       Sermaye mülkiyeti bakımından işletme türleri: işletmelerin kime ait olduğunu açıklayabilmek için, önce dünya ölçeğinde bakmak gerekmektedir. Bu noktada karşımıza, yerli ve yabancı işletmeler çıkmaktadır. Yerli işletmeler, özel ve kamu işletmeleri olarak ikiye ayrılır. Yabancı işletmeler ise yabancı yatırım, doğrudan ortalık gibi yollarla piyasada faaliyetini sürdürmekte olan işletmelerdir.
c.      Dünya ölçeğine göre işletmeler: İşletmeler sahiplik, yönetim, üretim ve satış bakımından bir ülke sınırları içinde ve dışında olmalarına göre ulusal, uluslararası ve çokuluslu olmak üzere üç grupta sınıflandırılırlar.
d.       Yasal statü bakımından işletme türleri: uygulanmakta olan ekonomik sistem gereği piyasada üç tür mülkiyete dayalı işletme vardır: Özel işletmeler, Kamu işletmeleri, Yabancı Sermayeli işletmeler.
İşletmelerin Başarısının Temel Göstergeleri

·        Pazarlama
·        Üretim
·        İnsan kaynakları
·        Finansman
·        Muhasebe
·        Halkla ilişkiler
·        Araştırma geliştirme (AR-GE)
İşletmelerin Sınıflandırılması
 
İşletmelerin oluşumunu daha iyi kavrayabilmek için işletmeleri sınıflandırmak gerekir. Sınıflandırma işleminde değişik kriterler göz önünde tutulur. Bu kriterlerden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür; büyüklük (ölçek), yaptıkları iş, sermayenin mülkiyeti, dünya ölçeği, kâr ve yasal statüdür. Bunları aşağıdaki gibi detaylandırmak mümkündür:
 
a.      Büyüklükleri bakımından işletme türleri: Niceliksel ve niteliksel olarak ikiye ayrılır. Niceliksel ölçüler, işletmede çalışan insan sayısı, kullanılan sermaye miktarı, kapalı alan, teknolojik güç, harcanan enerji, satış gibi sayısal olarak ölçülebilen kriterlerdir. Niteliksel ölçüler ise, işletmelerin yönetim, ilişkiler, sermaye sağlama, pazarlık gücü, hukuki statüsü gibi kriterlerdir.
b.      Yaptıkları iş bakımından işletme türleri: İşletmelerin faaliyetlerine göre üç tür işletme bulunmaktadır; ürün üreten işletmeler, hizmet üreten işletmeler ve ticaret işletmeleri.

a.       Verimlilik (Prodüktivite)
Verimlilik girdi ile çıktı arasındaki bir ilişkidir. Aynı miktar girdiden ne kadar çok çıktı üretirsek ya da aynı çıktıyı ne kadar az girdiden üretirsek verimliliği yakalamış oluruz. Verimlilik şu formülle ölçülür:
Verimlilik= Çıktı (üretim miktarı)/ Girdi (üretim faktörleri)
b.       Karlılık (Rantabilite)
Kâr belirli bir dönemdeki gelirlerle giderler arasındaki olumlu farktır. Kârlılık, işletmenin başarısını gösteren en temel göstergedir. Çünkü kâr işletmenin varlık nedenidir. İşletme kâr edemezse diğer amaçlarını da yerine getiremez. Karlılık formülü:
Karlılık= Kar/ Sermaye
 
c.       Etkililik
Etkililik, amaçlara ne derece ulaşıldığını gösterir. Planlanan sonuçların ne kadarının gerçekleştiğini etkililik formülüyle öğrenebiliriz:
Etkililik=Fiili sonuçlar/Planlanan sonuçlar
 
d.       Yenilikçilik:
İşletmeler hayatlarını devam ettirebilmek için yaratıcılık kapasitesini kullanır ve inovasyon peşinde koşar. Bunu gerçekleştirebilen işletmelere yenilikçi işletmeler denilmektedir. Yenilikçilik şu formülle ölçülebilir:
Yenilikçilik= Son 1,2,3,4,5 yılda piyasaya çıkarılan ürünlerin satışı / Toplam satışlar

Cevapla


Konu ile Alakalı Benzer Konular
Konular Yazar Yorumlar Okunma Son Yorum
Exclamation [Final] GENEL MUHASEBE 1 2015 FİNAL ÇIKMIŞ SORULARI Editör 0 2,373 12.01.2019, Saat:19:54
Son Yorum: Editör
Exclamation [Final] GENEL İŞLETME 2015 FİNAL ÇIKMIŞ SORULARI Editör 0 1,608 12.01.2019, Saat:19:40
Son Yorum: Editör

Hızlı Menü:

Konuyu Okuyanlar:

1 Ziyaretçi